Broken Flowers (2005)

Jim Jarmusch is een cineast die het motto: 'less is more' steeds hoog in zijn vaandel gedragen heeft. In zijn jongste film Broken Flowers vormt hij een team met een acteur die in zijn meest recente films zich steeds meer opwerpt als de belichaming van dat motto: de immer fantastische Bill Murray. Coffee and Cigarettes was een eerste kennismaking voor beiden; Broken Flowers is hun eerste langspeelfilm samen. Het resultaat is vuurwerk. Geen opvallende, flashy, effectgeladen film. Wel een kleine, eenvoudige en rustige film, die door merg en been gaat en in al zijn eenvoud zo groot wordt, dat hij met kop en schouders boven de rest van het filmaanbod uitsteekt.

Bill Muray is Don Jonhnston, een stereotiep voorbeeld van een middle-class, middle-aged couch potato. Hij is welgesteld, heeft een mooi huis en een mooie vriendin (Julie Delpy). Maar dat alles lijkt hem niets te doen. Bijna apathisch zit hij in zijn zetel voor zich uit te staren. Hetzelfde scenario wanneer zijn vriendin hem verlaat: zelfs het minste sprankeltje emotie is er teveel aan. Don Johnston is een overjaarse don Juan: iemand die veel relaties gehad heeft, maar niet in staat is een langdurige relatie uit te bouwen. In se is hij een loner, een pure eenzaat.

Maar Don Johnston krijgt post: een roze brief geschreven in rode inkt. Een anonieme ex-vriendin licht Don in dat hij vader is. Al 19 jaar lang. Ze meldt ook dat zijn zoon verdwenen is, waarschijnlijk op zoek naar hem. Zoals het een echte eenzaat betaamt blijft Don uiterst onbewogen onder het nieuws en wil hij de brief gewoon vertikaal klasseren. Maar dat is zonder zijn buurman en vriend Winston gerekend. Winston is een joviale levensgenieter, die een vrouw en een hele resem kinderen ondersteund door een paar jobs te combineren. En nog vindt hij de tijd om in zijn weinige vrije tijd privé-detective te spelen op het internet. Dons mysterieuze brief is dan ook een kolfje naar zijn hand. Hij slaagt erin Don te overtuigen een lijst op te maken van zijn ex-vriendinnen die mogelijk achter de brief zitten. Vervolgens voorziet hij Don van hun adressen, vliegtuigtickets, een huurauto en routebeschrijvingen en stuurt hij hem op pad om zijn verleden te achterhalen.

Dat verleden manifesteert zich in de vorm van vier vrouwen. Sharon Stone is losse, sociale weduwe, wiens tienerdochter niet toevallig Lolita noemt. Frances Conroy is een getrouwde verkoopster van pre-gefabriceerde saaie woningen, wiens leven met haar man zo gesloten en geregeld is, dat haar ontmoeting met Don alleen kan omschreven worden als zeer stroef en enorm deprimerend. Jessica Lange is een intellectuele, ambitieuze vrouw die een carrière als advocate achterliet voor een carrière als 'animal communicator'; ze fungeert als een soort relatiepsycholoog tussen mensen en dieren door met de huisdieren te praten. Tilda Swinton tenslotte leeft in een onverzorgde woonst op een afgelegen plek, temidden van een verzameling motorfietsen. Vier totaal verschillende vrouwen, die één ding gemeen hebben: ze zijn Don nog niet vergeten en - op één uitzondering na - dragen ze hem nog steeds min of meer een warm hart toe. Voor Don zijn het echter maar vluchtige ontmoetingen die meteen weer vergeten zijn en lange tijd ziet het er naar uit dat het Don inderdaad niets kan schelen dat één van die vrouwen hem in contact kan brengen met zijn zoon.

Broken Flowers heeft een zeer sterke cast, maar eigenlijk zijn de optredens van de vier vrouwen niet meer dan iets langer uitgerokken cameo's. In het geval van Tilda Swinton krijg je zelfs nauwelijks de kans om ze te herkennen voor ze weer uit de film vedwenen is. Jeffrey Wright is als buurman Winston de enige nevenfiguur die nog een restpectabele tijdsduur in beeld komt, maar zelfs dat is alles opgeteld niet meer dan een dikke tien minuten. Broken Flowers is dus een film die gedragen wordt door één man: Bill Murray. En Bill Murray is een acteur die er duidelijk geen problemen mee heeft om die zware last alleen op zijn schouders te moeten torsen. Misschien heeft Bill Murray nooit verder weg gezeten van zijn komische vertolkingen zoals in Ghostbusters dan in deze Broken Flowers. Onder regisseurs als Wes Anderson en Sofia Coppola profileerde hij zich steeds meer en meer als een acteur die op een zeer eenvoudige, subtiele en minimalistische manier een maximum aan emoties kan weergeven. Onder Jim Jarmusch' regie perfectioneerde hij deze techniek. Het is werkelijk ongelooflijk hoeveel betekenis Murray in één simpele oogopslag kan leggen. Geen enkele andere acteur zou deze rol op die manier kunnen gespeeld hebben; het scenario is zo duidelijk op het lijf van Bill Murray geschreven dat de film bijna een ode aan hem wordt. Fans van de nieuwe acteerstijl van Murray zullen dan ook hun hart kunnen ophalen aan deze nieuwe film.

Broken Flowers is net zoals Bill Marray's vertolking: schijnbaar eenvoudig en rustig, maar rijk aan gevoelens en emoties. Op sommige momenten is de film ronduit hilarisch, maar die komische momenten zijn niet meer dan een plijster op de wonde. Want al bij al is de film een hard kleinmenselijk drama. Het is Jamusch' verdienste dat hij het drama niet breed opensmeert, maar de impact ervan is des te groter. Een aanrader!