The Brothers Grimm (2005)

Wie het werk van Terry Gilliam eens van dichtbij bekijkt, zal snel ontdekken dat de man een grotere dosis koppigheid en eigenwijsheid in zich draagt dan goed voor hem is. Gilliam heeft dan ook nooit zijn hand omgedraaid voor een ruzie meer of minder met studiobonzen. Deze ruzies resulteerden veelal in een stuurse Gilliam die zijn wil doordreef. Het moet gezegd worden dat dit wel enkele pareltjes opleverde: Brazil is daar één van, en ook Fear and Loathing in Las Vegas is op zijn minst opmerkelijk te noemen. En uiteraard mogen ook de Monty Python-films niet vergeten worden. Maar met deze films was tot oktober 2005 jammer genoeg dan ook alles gezegd.
En toen kwam het veelbelovende The Brothers Grimm in de zalen: een origineel verhaal, twee steracteurs en schijnbaar de sfeer van het griezelige sprookje, dat Tim Burton zo populair maakte. Ideale ingrediënten dus, maar jammer genoeg blijkt het recept niet zo effectief. The Brothers Grimm is in al zijn geledingen namelijk ook wel een pareltje, maar dan eentje dat voor de zwijnen gegooid wordt door een gebrekkige visie op de totaliteit van de film. De muziek, belichting, setting, special effects, personages en dialogen zijn amper in samenspraak met elkaar. Nochtans vormen ze op zichzelf wel sfeervolle eenheden. Het is dan ook jammer dat deze sfeer niet overgedragen werd naar het geheel van de film. Dit zorgt ervoor dat het inlevingsvermogen van de toeschouwer tot een minimum beperkt wordt. De timing van zowel de spannende, humoristische als romantische momenten valt ronduit miserabel te noemen. Dialogen of situaties die op het juiste moment wel het beoogde humoristische, dramatische of romantische effect zouden bereikt hebben, verzinken daardoor in een poel van clichés en flauwe humor. De overdreven stereotypes maken het enkel nog maar erger. Jim Carrey is misschien de ongekroonde Mister Overacting, maar Peter Stormare-in de rol van Cavaldi-is dan toch op zijn minst zijn eredame. Qua ergernisgraad bevindt Stormare zich dan ook op Jar Jar Binks-niveau.
Overdaad schaadt hier dus wel degelijk, en dit geldt ook voor de historische achtergrond waarin Gilliam het verhaal heeft trachten te kaderen. De in oorlog verwikkelde Fransen en Duitsers hangen er maar een beetje bij, en leiden enkel het verhaal af van de essentie. Daarenboven ontnemen ze de film deels zijn sprookjesgehalte. Het zou de film zeker goed gedaan hebben, moest de historische dramatiek achterwege gelaten zijn. Daardoor zouden de andere facetten van de film aan diepgang gewonnen hebben; ik denk hier bijvoorbeeld aan de ontvoeringen van de kinderen, waarbij de dramatiek onvoldoende uit de verf gekomen is. De haast krampachtige manier waarop Gilliam verschillende genres heeft proberen te combineren, maakte deze diepgang echter onmogelijk. The Brothers Grimm pretendeert een sprookje te zijn, maar ook een actiefilm, een thriller en nog veel meer. Deze combinatie kan succesvol zijn, maar in deze film is het zo dat de verschillende genre-elementen niet genoeg in elkaar gepast worden. Ze worden louter naast elkaar gezet, en niet in elkaar geïntegreerd. Op den duur wordt het een chaotisch rommeltje, en wordt het maar al te duidelijk dat er teveel geknoeid is tijdens de montage.
De broertjes Weinstein waren niet akkoord met de manier waarop Gilliam de film gemonteerd had. Na een fikse ruzie besloten ze de film een half jaar te laten rusten. Na deze periode gaven de Weinsteins Gilliam toch vrij spel. Misschien hadden ze toch beter voet bij stuk gehouden, dan had de film misschien zijn aanzienlijke potentieel kunnen waarmaken…